Charakterystyka

Gmina Radziejowice położona jest w zachodniej części województwa mazowieckiego w odległości

45 km od Warszawy. Zajmuje powierzchnię 7300,7 ha, zamieszkuje około 5000 mieszkańców skupionych w 24 sołectwach.

 Radziejowice są gminą rolniczo – rekreacyjną. Perłą gminy jest;

-XVII – wieczny Pałac w Radziejowicach z dworkiem modrzewiowym, spełniający obecnie rolę -Domu Pracy Twórczej Ministerstwa Kultury i Sztuki,

-zabytkowy Kościół w Radziejowicach,

-zabytkowe aleje,

-cmentarze,

-dworek Józefa Chełmońskiego w Kuklówce Zarzecznej.

Główne centrum wypoczynku i turystyki w sezonie letnim to ośrodek wodny Hamernia w miejscowości Tartak Brzózki. Możliwość rekreacji zapewniają również mniejsze zalewy – Grzymek i Korytów.

Rejon Radziejowic to pozostałości dąbrowy świetlistej. Jest to widny las liściasty z drzewostanem dość luźnym, utworzonym przez dąb bezszypułkowy i dąb szypułkowy, oraz bardzo bujnym, wielogatunkowym runem. O siedlisku dąbrowy świadczą jedynie rośliny zielone:

orlik pospolity,

dzwonek brzoskwinio listny,

miodownik melisowaty,

pierwiosnka zwyczajna,

i wiele innych.

Teren gminy Radziejowice posiada sprzyjające warunki naturalne, walory krajoznawcze oraz dogodne połączenia komunikacyjne do uprawiania turystyki. Odznacza się on urozmaiconą rzeźbą terenu (falistość, wąwozy) wspaniałe kompleksy leśne, bogatą szatę roślinną.

 Rejon Radziejowic posiada odpowiednie warunki przyrodnicze, które predysponują go do roztoczenia nad nim ochrony krajobrazowej i wykorzystania po części jako miejsca wypoczynkowo - rekreacyjnego.

Bardzo interesujące dla turystów są malownicze dolinki rzeczek. Uroczy jest przełom Pisi Gągoliny (Grzegorzewice, Radziejowice, Korytów) oraz Pisi Tucznej (Petrykozy, Grzmiąca, Kuklówka, Jaktorów). Dodatkową atrakcją terenu są zbiorniki wodne nadające się do uprawiania sportów wodnych (Korytów, Hamernia, Grzymek, Radziejowice).

Historyczny opis Gminy Radziejowice

Radziejowice jest to miejscowość położona na Mazowszu, przez którą przepływa rzeka dawniej zwana Radziejówką, dzisiaj Pisią Gągoliną. Nazwa osady została utworzona od dawnej nazwy rzeki. Także nazwa rodu, który założył osadę, została utworzona od nazwy rzeki. Nazywali się Radziejowscy, a działo się to w XV wieku. Osada rozwijała się gdyż została utworzona, na tamte czasy, w dogodnych warunkach. W średniowieczu warunki naturalne odgrywały bardzo ważną role np. rolnictwo, gdyż każda osada musiała się sama wyżywić. Dlatego osady powstawały na terenach bogatych w żyzne ziemie.

Osada musiała być tak położona, aby w razie wojny można było się obronić. Rzeka, która posiadała liczne rozlewiska, nawadniała i użyźniała okoliczne pola, co umożliwiało uprawę roli. Liczne wyspy i wzgórza stwarzały dogodne warunki do obrony przed nieprzyjacielem.

W XV wieku (jak podaje literatura pierwszy znany przedstawiciel rodu) Andrzej Radziejowski zbudował drewnianą osadę, która później kilka razy była rozbudowywana i przebudowywana. Właścicielami Radziejowic byli wojewodowie, starostowie, marszałkowie Sejmu (np. Hieronim Radziejowski), arcybiskup Michał Radziejowski.

 Ludzie ci stali u boku królów Polski, mieli wpływy w państwie. Była to miejscowość ciesząca się sympatią królów. Często odwiedzali ją Kazimierz Jagiellończyk, Zygmunt III Waza z królową Konstancją, Jan Kazimierz, Jan III Sobieski.

Ważną rolę w historii państwa polskiego odegrał Hieronim Radziejowski. Uznawano go za zdrajcę narodowego. Przyczynił się (tak podaje literatura) do najazdu Szwedzkiego (Potopu w 1655r.). Oskarżał władcę Polski Jana Kazimierza o romans ze swoją żoną Elżbietą Słuszczanką. Były przypuszczenia, że król często swą lubą odwiedzał w pałacu. Prawdopodobnie dlatego powstała Aleja Lipowa, która prowadzi w kierunku Mszczonowa. Opowieść głosi, że na cześć każdego spotkania z królem, Elżbieta sadziła lipę. Aleja liczy ok. 3 km więc tych spotkań musiało być wiele.

Ostatnim przedstawicielem rodu Radziejowskich był Michał - arcybiskup gnieździeński. Po śmierci Jana III Sobieskiego króla Polski, piastował najwyższą władzę w państwie polskim do wyboru nowego następcy.

Pomimo iż był arcybiskupem, lubił rozrywki i kobiety. Kobieta, która odmówiła przyjemności Michałowi zmarła w lochach pałacu, teraz ukazuje się jako Biała Dama. W 1705r. zmarł Michał Radziejowski. Radziejowice przeszły w posiadanie rodzin Prażmowskich, Szembeków, Ossolińskich. W 1782 roku Anna z Ossolińskich wniosła w wianie Radziejowice drugiemu mężowi Kazimierzowi Krasińskiemu i taki stan trwał do II wojny światowej. Z 1905 r. jest zachowany spis składowych części radziejowickich gruntów dworskich i ich powierzchnie:

Folwark Radziejowice poduchowne- 92 morgi

Karolinów - 99 mórg,

Wręcza - 49 mórg,

Gnojna - 495 mórg,

 Józefpol - 664 morgi,

Nowy Dwór - 180 mórg,

Mszczonów wójtostwo - 85 mórg,

Kaczyn - 40 mórg,

Towarzystwo Wręcza A - 206 mórg,

Olszówka - 330 mórg,

Grabce - 363 morgi,

Pieńki - 183 morgi,

Osada Józefpol - 58 mórg,

Osada Słabomierz Nowosielski - 21 mórg,

Młyn Koryntów - 132 morgi,

Młyn Hamernia - 39 mórg,

Młyn Dobiegała - 33 morgi,

Osada Józef Nadolny - 36 mórg,

Działkowi Korytów B - 153 morgi,

Osada Adamów - 60 mórg,

Działkowi Radziejowice - 153 morgi,

Folwark Kuklówka Zarz. - 122 morgi,

Młyn Kuklówka Zarzeczna - 55 mórg,

 Karczma Kuklówka Zarzeczna - 8 mórg,

Cegielnia Radziejowice - 16 mórg,

Fabryka zapałek Józefpol - 6 mórg.

Razam: 6277 mórg

Ten obszar rolny posiadał także karczmę i na pewno jakieś formy wspólnego gospodarowania ziemią przez chłopów. Krasińscy byli bardzo dobrymi gospodarzami. Pałac był odbudowany, zbudowano mały zameczek, założono wokół pałacu park, pobudowano murowany kościół. Ostatnimi właścicielami byli Marta z Pusłowskich i Kazimierz (1850 - 1930) Krasińscy. Radziejowice kupili od Edwarda Krasińskiego (1870 -1949) - swego bratanka, zasłużonego działacza społecznego i kulturalnego, twórcy Biblioteki i Muzeum Ordynacji Krasińskich, zamordowanego przez hitlerowców w Dachau!

Literatura: Maria Barbasiewicz, Ewa Pustoła - Kozłowska, Radziejowice fakty i zagadki 1997r. Ewa Pustoła - Kozłowska, Radziejowice - Zespół pałacowo - parkowy

Źródło: www.radziejowice.pl